Cách làm một bài nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý

Nghị luận xã hội là nơi các em được bày tỏ trực tiếp ý kiến, quan điểm của bản thân mình. Nhưng với quy chế thi mới năm nay, các em bị hạn chế về câu chữ, lại quá ít thời gian để có thể nêu ra suy nghĩ của mình. Vì vậy, với dân không chuyên, một mẫu chung để áp dụng khi làm bài NLXH về một tư tưởng đạo lý là rất cần thiết và không thể thiếu nếu em muốn chinh phục trọn vẹn 2 điểm của phần này.

Các đề tài của một bài NLXH về tư tưởng đạo lý

Trước khi đi vào kĩ năng, tìm mẫu trình bày chung cho dạng bài này, các em cần nắm được các nhóm đề tài xoay quanh chủ đề này. NLXH về tư tưởng đạo lý được chia làm 2 nhóm đề tài lớn gồm: NLXH về nhận thức, tư tưởng; NLXH về một đạo lý. Cụ thể:

>> NLXH về nhận thức, tư tưởng

Tư tưởng là vấn đề trừu tượng, thuộc về phạm trù đạo đức, thường hướng tới những vấn đề của cái đẹp, cái thiện và giáo dục con người làm điều tốt đẹp. Một đề bài nghị luận xã hội có thể hướng đến những tư tưởng như sau:

+ Ước mơ, lí tưởng, mục đích, ý chí, nghị lực, lao động, học tập, thành công, thất bại, nghề nghiệp…

+ Nhận thức về các mối quan hệ: tài – đức, danh – thực, trung thực – dối trá, thời gian – đời người, nói – làm, cho – nhận, thiện – ác, tình cảm – lí trí, hưởng thụ và cống hiến, tuổi trẻ và tương lai, thói quen tốt và xấu, lỗi lầm và sửa chữa, sách và học vấn, hạnh phúc và tiền tài…

+ Nhận thức về bản thân, lòng tự trọng, niềm tin, sống vô cảm, thờ ơ, thụ động, hưởng lực…

>> NLXH về một đạo lý

+ Lòng yêu quê hương, đất nước, Tổ quốc, lòng nhân ái, vị tha, bao dung…

+ Tình mẫu tử, công cha nghĩa mẹ, anh em…

+ Tình đồng cảm, đồng bào, sẻ chia, đồng chí, thầy trò…

 Mindmap khái quát kĩ năng làm bài NLXH về một tư tưởng đạo lý trong sách Bí quyết chinh phục Ngữ văn bằng sơ đồ tư duy

Các bước triển khai cụ thể

Trước những vấn đề trên, mỗi em sẽ có những quan điểm riêng, có văn phong riêng của mình để thể hiện qua bài viết. Tuy nhiên, vẫn nên có những mẫu chung cho quá trình làm bài được thuận lợi. Em có thể làm bài theo các bước sau:

·        Bước 1: Phân tích đề

-         Đọc kĩ, xác định vấn đề cần nghị luận là gì?

-         Vấn đề ấy được triển khai như thế nào?

-         Cần vận dụng những phép lập luận cơ bản nào?

-         Phạm vi sử dụng tài liệu (trong sách vở, trong đời sống)?

·        Bước 2: Lập dàn ý

Với yêu cầu của đề là viết đoạn văn thì yêu cầu quan trọng nhất là cần xác định được câu chủ đề. Câu chủ đề thâu tóm toàn bộ nội dung của đoạn văn. Cách khôn ngoan nhất là hãy đưa trích dẫn về tư tưởng, đạo lí ở đề bài vào câu chủ đề để có một câu viết hiệu quả, nhanh gọn. Dù viết đoạn nhưng vẫn phải đảm bảo đủ các ý sau đây:

+ Giải thích khái niệm

+ Nêu các biểu hiện của vấn đề (hoặc phân tích, chứng minh vấn đề).

+ Bình luận: soi chiếu vấn đề ở nhiều phương diện: khen, chê, phê phán, đánh giá.

+ Rút ra bài học nhận thức và hành động.

Các em có thể xem thêm kĩ năng viết bài NLXH về một tư tưởng đạo lý cũng như NLXH về một hiện tượng đời sống tại đây.