Cảm nhận bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

Cảm nhận về bài thơ Vội vàng là nội dung thi quan trọng nằm trong phạm vi kiến thức thi THPT QG 2018 môn Ngữ văn, nhưng không ít các sĩ tử vẫn còn mơ hồ về dạng bài này.
Dưới đây, SPBook sẽ hướng dẫn các em cách làm bài cảm nhận về bài thơ vội vàng, hãy cùng tham khảo nhé.

Đề bài: Nêu cảm nhận về bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

1. MỞ BÀI

“Vội vàng” là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước cách mạng tháng tám.

Tác phẩm được rút ra từ tập “Thơ thơ” (1938) - đây là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt, nhưng ẩn sau là một quan niệm nhân sinh mới chưa từng thấy trong thơ ca truyền thống.

2. THÂN BÀI

2.1: Nội dung

Sống vội vàng chỉ là một cách nói, trong cốt lõi đây là một quan niệm sống mới mang ý nghĩa tích cực nhằm phát huy cao độ giá trị của cái tôi cá nhân trong thời hiện đại.

Quan niệm sống nói trên được diễn giải qua một hệ thống cảm xúc và suy nghĩ mang màu sắc “ biện luận” rất riêng của tác giả.

2.1.1: Phát hiện mới của tác giả " Cuộc đời như một thiên đường trên mặt đất". 

Bước vào bài thơ, độc giả ngạc nhiên trước những lời tuyên bố lạ lùng của thi sĩ:

Tôi muốn tắt nắng đi

Cho màu đừng nhạt mất

Tôi muốn buộc gió lại

Cho hương đừng bay đi!

Những lời tuyên bố đó có vẻ kì dị, ngông cuồng bề ngoài, nhưng bên trong chứa đựng một khát vọng rất đẹp. Vậy lý do nào khiến nhà thơ nảy sinh niềm khao khát đoạt quyền tạo hoá để chặn lại dòng chảy của thời gian?

Trong quan niệm của người xưa, đời là chốn bụi trần, đó là lý do vì sao lánh đời nhiều khi đã trở thành một cách thế sống mà cả tôn giáo cũng như văn chương đều chủ trương vẫy gọi con người trên hành trình đi tìm sự an lạc tâm hồn.

Cũng chẳng phải ngẫu nhiên, văn học cổ Trung Quốc cũng như văn học trung đại Việt Nam đều đề cao tâm lý hoài cổ, phục cổ, khuyến khích xu hướng tìm về với những giá trị trong quá khứ vàng son một đi không trở lại.

Xuân Diệu thuộc thế hệ những người trẻ tuổi ham sống và sống sôi nổi, họ không coi lánh đời là một xử thế mang ý nghĩa tích cực mà ngược lại, họ không ngần ngại lao vào đời.

Nhờ tuổi trẻ, họ phát hiện ra cuộc đời thực chất không phải là một cõi mông lung, cũng chẳng phải là cái bể khổ đầy đọa con người mà là cả một thế giới tinh khôi, quyến rũ.

Tất cả đều hiện hữu, tất cả đều gần gũi ngay trong đời thực và trong tầm tay với. Trong cái nhìn mới mẻ, say sưa thi nhân vồn vã liệt kê bao vẻ đẹp của cuộc đời bằng hàng loạt đại từ chỉ trỏ này đây làm hiện lên cả một thế giới thật sống động.

Hơn thế, cõi sống đầy quyến rũ ấy như đang vẫy gọi, chào mời bằng vẻ ngọt ngào, trẻ trung: đây là tuần tháng mật để dành cho ong bướm, đây là hoa của đồng nội xanh rì, đây là lá của cành tơ phơ phất và khúc tình si kia là của những lứa đôi.

Với đôi mắt xanh non của người trẻ tuổi, qua cái nhìn bằng ánh sáng chớp hàng mi, thi nhân còn phát hiện ra điều tuyệt vời hơn : Tháng Giêng, mùa Xuân sao ngon như một cặp môi gần!

2.1.2: Nỗi ám ảnh về số phận mong manh của những giá trị đời sống và sự tồn tại ngắn ngủi của tuổi xuân. 

Niềm ám ảnh đó khiến cái nhìn của thi nhân về thế giới bỗng đổi khác, tất cả đều nhuốm màu của âu lo, bàng hoàng, thảng thốt.

Đấy là lý do vì sao mạch cảm xúc trong đoạn thơ bỗng liên tục thay đổi : từ việc xuất hiện các kiểu câu định nghĩa, tăng cấp : “nghĩa là (3 lần/3 dòng thơ), để định nghĩa về mùa xuân và tuổi trẻ.

Thực chất là để cảm nhận về hiện hữu và phôi pha đến ý tưởng ràng buộc số phận cá nhân mình với số phận của mùa xuân, tuổi xuân nhằm thổ lộ niềm xót tiếc cái phần đẹp nhất của đời người rồi cất lên tiếng than đầy khổ não :

Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất!

Cũng từ đây thiên nhiên chuyển hoá từ hợp thành tan:

Cơn gió xinh thì thào trong gió biếc

Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi

Chim rộn ràng bỗng ngắt tiếng reo thi

Dường như tất cả đều hoảng sợ bởi những chảy trôi của thời gian, bởi thời gian trôi đe dọa sẽ mang theo tất cả, thời gian trôi dự báo cái phai tàn sắp sửa của tạo vật.

Thế là từ đây, thời gian không còn là một đại lượng vô ảnh, vô hình nữa, người ta nhận ra nó trong hương vị đau xót của chia phôi, người ta phát hiện nó tựa một vết thương rớm máu trong tâm hồn:

Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi.

Niềm xót tiếc cứ thế tuôn chảy miên man trong hàng loạt câu thơ và khắc nghiệt với bất công đã trở thành một quan hệ định mệnh giữa tự nhiên với con người.

Nỗi cay đắng trước sự thật đó được triển khai trong những hình ảnh và ý niệm sắp xếp theo tương quan đối lập giữa : lòng người rộng” mà lượng trời chật, xuân của thiên nhiên thì tuần hoàn” mà tuổi trẻ của con người thì chẳng hai lần thắm lại.

Cõi vô thuỷ vô chung là vũ trụ vẫn còn mãi vậy mà con người, sinh thể sống đầy xúc cảm và khao khát lại hoá thành hư vô. Điều “ bất công” này thôi thúc cái tôi cá nhân đi tìm sức mạnh hoá giải.

2.1.3: Những giải pháp điều hòa mâu thuẫn, nghịch lý. 

Từ nỗi ám ảnh về số phận mong manh chóng tàn lụi của tuổi xuân, tác giả đề ra một giải pháp táo bạo. Con người không thể chặn đứng được bước đi của thời gian, con người chỉ có thể phải chạy đua với nó bằng một nhịp sống mới mà nhà thơ gọi là vội vàng.

Con người hiện đại không sống bằng số lượng thời gian mà phải sống bằng chất lượng cuộc sống – sống tận hưởng phần đời có giá trị và ý nghĩa nhất bằng một tốc độ thật lớn và một cường độ thật lớn.

Đoạn thơ cuối trong bài gây ấn tượng đặc biệt, bởi nó như những lời giục giã chính mình lại như lời kêu gọi tha thiết đối với thế nhân được diễn đạt bằng một nhịp thơ gấp gáp bộc lộ vẻ đẹp của một tâm hồn trẻ trung, sôi nổi,cuồng nhiệt yêu đời và yêu sống.

Rõ ràng, lẽ sống vội vàng bộc lộ một khát vọng chính đáng của con người. Như đã nói, đây không phải là sự tuyên truyền cho triết lý sống gấp mà là ý thức sâu sắc về cuộc sống của con người khi anh ta đang ở lứa tuổi trẻ trung, sung sức nhất.

Xuân Diệu từng tuyên ngôn : “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối / Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm chính là tuyên ngôn cho chặng đời đẹp nhất này. Vội vàng, vì thế là lẽ sống đáng trân trọng mang nét đẹp của một lối sống tiến bộ, hiện đại.

Tuy chưa phải là lẽ sống cao đẹp nhất nhưng dù sao, trong một thời đại mà lối sống khổ hạnh, “ép xác, diệt dục” là không còn phù hợp nữa, nó là lời cổ động cho một lối sống tích cực, sống trong ý thức phát huy hết giá trị của tuổi trẻ và cũng là của cái tôi.

Tuy nhiên, lối sống vội vàng đang còn dừng lại ở sự khẳng định một chiều. Một lẽ sống đẹp phải toàn diện và hài hòa : không chỉ tích cực tận hưởng mà còn phải tích cực tận hiến.

2.2: Về nghệ thuật

Bài thơ Vội vàng có sự kết hợp hài hòa hai yếu tố : Trữ tình và chính luận. Trong đó, chính luận đóng vai trò chủ yếu.

Yếu tố trữ tình được bộc lộ ở những rung động mãnh liệt bên cạnh những ám ảnh kinh hoàng khi phát hiện về sự mong manh của cái đẹp, của tình yêu và tuổi trẻ trước sự huỷ hoại của thời gian.

Mạch chính luận là hệ thống lập luận, lí giải về lẽ sống vội vàng, thông điệp mà Xuân Diệu muốn gửi đến cho độc giả, được trình bày theo hệ lối qui nạp từ nghịch lý, mâu thuẫn đến giải pháp.

Là cây bút tích cực tiếp thu thành tựu nghệ thuật thơ trung đại và đặc biệt cái mới trong thơ phương Tây, Xuân Diệu có nhiều sáng tạo trong cách tạo ra cú pháp mới của câu thơ, cách diễn đạt mới, hình ảnh mới, ngôn từ mới.

Ví dụ trong đoạn thơ cuối, tác giả cũng đã mạnh dạn và táo bạo trong việc sử dụng một hệ thống từ ngữ tăng cấp như : ôm” ( Ta muốn ôm ), riết (Ta muốn riết ),“say” ( Ta muốn say ), thâu ( Ta muốn thâu )...

Và đỉnh cao của đam mê cuồng nhiệt là hành động cắn vào mùa xuân của cuộc đời, thể hiện một xúc cảm mãnh liệt và cháy bỏng.

Không dừng lại ở đó, tác giả còn sử dụng một hệ thống từ ngữ cực tả sự tận hưởng: “chếnh choáng, đã đầy, no nê...diễn tả niềm hạnh phúc được sống cao độ với cuộc đời.

3. KẾT BÀI

Lòng yêu tuổi xuân, mùa xuân, yêu cuộc sống, khao khát hòa nhập với thiên nhiên, với cuộc đời một cách say mê, cuồng nhiệt của Xuân Diệu.
Là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Diệu; hình ảnh, từ ngữ, cách diễn đạt táo bạo, mới lạ. Thể hiện hồn thơ Xuân Diệu: một tấm lòng tha thiết yêu cuộc đời, niềm khát khao giao cảm với đời mang đậm chất nhân văn.

Đọc xong bài hướng dẫn, các em thấy cảm nhận bài thơ vội vàng không hề khó như em vẫn nghĩ đúng không nào ?. Ngoài ra, các em có thể xem thêm các cảm nhận về các tác phẩm khác tại cuốn Bí quyết chinh phục môn Ngữ văn bằng sơ đồ tư duy của thầy Phạm Hữu Cường – người thầy dạy Văn nổi tiếng nhất Hà thành.