Cách ghi nhớ và vận dụng hệ thức độc lập thời gian giải trắc nghiệm Vật lý

Hệ thức độc lập thời gian là một trong những công cụ quan trọng giúp em giải quyết nhanh và chính xác các bài tập trắc nghiệm Vật lý.Tuy nhiên, trong hầu khắp các sách luyện thi Vật lý đều không trình bày rõ và sâu thành một chuyên đề riêng về hệ thức này. Điều đó gây khó khăn khi muốn tìm tài liệu tham khảo riêng về hệ thức độc lập thời gian của học sinh.

Trong nội dung bài viết này SPBook sẽ chia sẻ với các em toàn bộ những kiến thức liên quan đến hệ thức độc lập thời gian và giúp các em giải quyết được 3 vấn đề chính bao gồm:

• Cách ghi nhớ các hệ thức có logic và hiệu quả.
• Các hệ thức quan trọng cần nhớ.
• Cách vận dụng linh hoạt để giải nhanh bài tập trắc nghiệm.

Hệ thức độc lập với thời gian là gì?

Trong nôi dung chương trình, chúng ta thường gặp rất nhiều những đại lương thay đổi theo thời gian. Để tính giá trị của chúng ở một thời điểm nào đó, chúng ta thường phải tìm ra thời điểm t ấy rồi thay vào để tìm ra đại lượng cần thiết.

Vì sự dài dòng và rắc rối ấy nên ta rút ra những hệ thức liên hệ giữa các đại lượng mà không có mặt ẩn số t trong đó để tính toán. Đó chính là hệ thức độc lập với thời gian.

Cách ghi nhớ các hệ thức quan trọng

Trong chương trình vật lí 12, 99% các công thức độc lập với thời gian này được ta sử dụng ở 4 chuyên đề lớn: Dao động điều hòa, Sóng cơ học, Dòng điện xoay chiều và Dao động - Sóng điện từ.

 Bước 1:  Liệt kê các công thức theo 3 loại:

Loại 1: Công thức về các đại lượng biến đổi “vuông pha” với nhau.

Loại 2: Công thức về các đại lượng biến đổi cùng pha, ngược pha nhau.

Loại 3: Công thức về các thời điểm lệch nhau số lẻ lần T/4

 Bước 2: Vận dụng các loại công thức theo thứ tự để ghi nhớ cách sử dụng.

 Bước 3: Vận dụng ngẫu nhiên vào giải bài tập để phán đoán bài nào sử dụng công thức nào

Hướng dẫn thực hành các bước cụ thể

a) Bước 1: Liệt kê các công thức theo 3 loại:

Loại 1: Công thức về các đại lượng biến đổi “vuông pha” với nhau

Hai đại lượng x và y biến đổi điều hòa lệch pha nhau góc:(2k+1) π/2 thì:

Loại 2: Công thức về các đại lượng biến đổi cùng pha, ngược pha nhau

Hai đại lượng biến đổi cùng pha nhau thì:  x1/x2 = A1/A2

+Trong sóng cơ học: các điểm cách nhau  thì dao động cùng pha nhau.

+Trong sóng dừng, các điểm trong cùng bó sóng cùng pha nhau.

Loại 3: Công thức về các thời điểm lệch nhau số lẻ lần T/4

b) Bước 2: Vận dụng các loại công thức theo thứ tự để ghi nhớ cách sử dụng.

Khi gặp các dạng bài như trên thì việc đầu tiên ta sẽ viết ngay hệ thức độc lập ra xem có sử dụng được không.

Loại 1: Công thức về các đại lượng biến đổi “vuông pha” với nhau.

Loại 2: Công thức về các đại lượng biến đổi cùng pha, ngược pha nhau.

Loại 3: Công thức về các thời điểm lệch nhau số lẻ lần T/4 lần

c) Bước 3: Vận dụng ngẫu nhiên vào giải bài tập để phán đoán bài nào sử dụng công thức nào

Các em thực hành vận dụng các công thức và hướng dẫn giải bên trên để làm các bài tập được đính kèm TẠI ĐÂY 

(Bài viết là chia sẻ của thầy Trịnh Lê Hoàng - Giáo viên Vật lý tại SPBook)